لانه سازی پرندگان

روشی که پرنده ها برای لانه سازی استفاده می کنند به سایز، رژیم غذایی و مکانشان بستگی دارد. همچنین به مواد در دسترس برای لانه سازی و عادتهای اکتسابی تولیدمثل گونه ی پرنده ها ارتباط دارد. برخی از پرنده ها به هیچ وجه لانه نمی سازند، اما از سازه های موجود برای سرپناه و حفاظت از تخم ها بهره مند می شوند. بسیاری از گونه ها برای کارکردهای اولیه ی لانه ها از جمله تخم گذاری و بزرگ کردن جوجه ها لانه می سازند. هر یک از گونه ها عادات لانه سازی مخصوص به خود را دارد، اما بسیاری از پرندگان برای جداسازی تخم ها و جوجه ها، از شکارچیان زمینی، بالاتر از سطح زمین لانه می سازند.

لانه های قوی از افتادن تخم ها و جوجه های تازه به دنیا آمده جلوگیری می کند. همچنین لانه حفاظی برای تخم ها است، زمانی که مادر بر روی تخم ها می خوابد گرمای لازم را فراهم می کند. لانه های معمولی از کناره ها و زیر لانه دارای پوشش هستند. در میان بسیاری از گونه ها، پرنده ماده دارای غریزه برای آماده سازی لانه است. اگرچه، در برخی از گونه ها، پرنده نر کمک می کند یا لانه را می سازد.

 پرندگان چگونه لانه می سازند؟

• پرنده ها برای چگونه لانه ساختن آموزش نمی بینند.
• پرنده وقتی که اولین لانه اش را می سازد، هرگز حتی سازه ی لانه ای را هم ندیده است.
• تا آنجا که مشخص است، هر نوع پرنده لانه اش را به سبک خودش می سازد و لانه را به همان خوبی که در بار نخست ساخته، در سالهای آتی نیز می سازد.
• این کار با غریزه هدایت می شود مانند آنکه هریک از پرنده ها نوعی الگوی ساخته شده دارند.
• درحالیکه طرح هریک از گونه ها ثابت می ماند، ممکن است برای ساخت لانه مواد مشابه جایگزین شود.

برای مثال، یکبار رکوردی ثبت شد که الیکایی در محل شاخه های بلند و باریک از سنجاق مو استفاده کرده است. لانه ای با چند تخم یا جوجه، زمان حساسی در تاریخ زندگی یک پرنده است. تلفات سنگین اند. آنها قربانی طوفان ها، حوادث، یا هریک از موارد فهرست طولانی پستانداران، مارها و پرندگان شکاری هستند.

جالب است بدانید :

لانه هایی که بر روی زمین اند، مانند لانه ی چکاوک ها و بلدرچین معمولی، برای محافظت در برابر دشمنان، درمیان علف ها مخفی ساخته میشوند. بسیاری و شاید بیشتر پرندگان آوازخوان، لانه های خود را بالاتر از سطح زمین در تکه های خاربن، بیشه های خاردار و کلاف های درخت مو می سازند. این لانه ها به قدری خوب پنهان شده اند که ما به ندرت متوجه می شویم این همسایه های تابستانی را داشته ایم، تا زمانیکه برگها در فصل پاییز می ریزند و لانه ها در معرض دید قرار می گیرند.

پرستوها لانه های بسیار استادانه و جالبی می سازند. آنها در طویله یا زیر پل ها، لانه هایی فنجانی شکل از گِل، بنا می کنند و با پرِ مرغ می اندودند. گلوله هایی از گِلِ مرطوب به محل موردنظرشان فشار می دهند و با پهنای برگ و علف های مرده آن را محکم می کنند. اغلب این اتفاق می افتد که پرستوها هر سال به خانه های قدیمی شان بازمیگردند و فصل بهار را فقط با بهبود و بازسازی خانه هایشان شروع می کنند.

انواع آشیان پرندگان

انواع لانه های پرندگان شامل تپه ای، خراشیدنی، تراشیدن و گود کردن زمین، حفره ای، فنجانی، آویزان، کروی، نعلبکی، سکویی است. در اینجا انواع لانه های گوناگون را با عکس مشاهده می کنید.

زیرِ زمین لانه تراشیدن   Burrow

بسیاری از پرندگان با خراشیدن زیر زمین، لانه هایشان را خودشان می تراشند در حالیکه برخی از پرندگان از لانه های حفر شده توسط حیوانات دیگر استفاده می کنند. خاک نقش متفاوتی برای لانه ی تراشیدنی ایفا می کند؛ در اینجا، تخم ها و جوجه ها و در اغلب موارد پدر و مادری که روی تخم ها می خوابند در زیرِ زمین پناه گرفته اند.

گونه های متدوالی که زیرِ زمین لانه می تراشند:

ماهی خورک معمولی، سلیم خرچنگ خوار، کبوترهای دریایی، چلچله رودخانه ای و اغلب ماهی خورک ها

حفره ای    Cavity

لانه ی حفره ای، معمولا اتاقکی در چوب زنده یا مرده است، اما گاهی اوقات پرنده تنه ی سرخس های خیلی بزرگ یا کاکتوس های بزرگ مانند ساگارو و یا سازه های خشتی و دیگر اشیا قابل تغییر را با منقار خود خالی می کنند. لانه حفره ای از تخم ها در برابر وضعیت آب و هوایی حاد و در برابر بسیاری از شکارچیان محافظت می کند. برخی از گونه ها مانند دارکوب ها، مرغان رنگارنگ و غیره، حفره ها را خودشان حفر می کنند، در حالیکه گونه های دیگر از حفره های طبیعی یا رها شده مانند طوطی ها، چرخ ریسک ها و … استفاده می کنند.

گونه های قابل توجه که در حفره ها لانه می کنند:

دارکوب ها، طوطی ها، چرخ ریسک ها، برخی از ماهی خورک ها، برخی از جغدها، برخی از اردک ها و برخی از مگس گیر ها

فنجانی           Cup

لانه های فنجانی شکل از داخل نیم کره و نرم هستند و با تو رفتگی عمیق برای جا دادن تخم ها در آن مناسب اند. آنها معمولا از علف، رسوبات آلی و تعداد کمی از تارِ عنکبوت، گِل و لای و بزاق ساخته شده اند. تار عنکبوت ماده ای بسیار سبک و بسیار قوی و انعطاف پذیر است و به لانه این امکان را می دهد تا هنگام خوابیدن پرنده بر روی تخم ها قالب او را بگیرد (کاهش اتلاف گرما)، سپس برای جوجه های در حال رشد جا باز کند؛ و همچنین چون چسبنده است، به بهم پیوستن لانه به شاخه یا برگی که به آن متصل است کمک می کند.

گونه های رایج که لانه فنجانی می سازند:

بسیاری از گنجشک سانان، تعداد کمی از غیر گنجشک سانان، برخی از مرغ های مگس گیر، برخی از بادخورک ها، تاجداران و چندین سسک جدید در دنیا

نعلبکی یا صفحه ای          Saucer or Plate

لانه ی نعلبکی شکل یا صفحه ای، اگرچه در ظاهر به لانه ی فنجانی شباهت دارند، اما حداکثر فقط یک تو رفتگی کم عمق برای جا دادن تخم ها دارند.

تپه ای    Mound

برخی از پرنده ها تخم هایشان را برای جوجه کشی دفن می کنند. به این نوع از لانه، تپه ای شکل می گویند. این لانه با استفاده از خاک، شاخه، چوب و شاخ و برگ ساخته می شود. پرندگان تخم هایشان را داخل تپه ای در حال فاسد شدن می گذارند. گرمای تولید شده از این تپه ها، در اثر انبوه حرارت بسیار زیاد کمپوست، تخم ها را گرم میکند تا جوجه شوند.

لانه ی تپه ای چنگر

گونه های شناخته شده که تپه می سازند:

فلامینگو

سکویی    Platform

لانه های سکویی سازه های بزرگی هستند، اغلب چندین برابر سایز پرنده ای که آن را ساخته است. به سکوهایی که عقاب ها می سازند Eyries (آشیانه ی مرتفع) می گویند. این لانه های بزرگ اغلب برای سالهای زیادی استفاده می شوند و البته با مواد جدیدی که در هر فصل تولیدمثل اضافه شده است.

گونه های شناخته شده که لانه های سکویی می سازند:

عقاب های ماهی گیر، عقاب ها، اگرت ها

آویزان           Pendant

آشیانه کلونی شکل Red-rumped Cacique (سمت چپ تصویر تنها نشسته است).

لانه های آویزان یا معلق، کیسه های دراز و بافته شده از مواد انعطاف پذیر مانند علفها و الیاف انعطاف پذیر هستند که از یک شاخه آویزان شده اند. چندین گونه پرنده هستند که لانه های آویزان می بافند.

گونه های متداولی که لانه های آویزان می سازند:

شهدخواران

تراشیدن و گود کردن زمین     Scrape

بهترین رویکرد و ساده ترین ساخت و ساز لانه گود کردن زمین است. این لانه ها، گودهای سطحی حفر شده بر روی شن، ماسه و خاک نرم یا تنها یک تورفتگی کم عمق در خاک یا پوشش گیاهی است. به طور معمول، این نوع از لانه یک دیواره با عمق کافی دارد که از بیرون غلتیدن تخم ها جلوگیری می کند. گاهی اوقات با مقداری پوشش گیاهی، سنگ های کوچک، تکه های پوسته یا پرَ آراسته می شود. لانه های خراشیده به خصوص در آب و هوای قطبی استفاده می شود تا تخم ها را از بادهای منجمدکننده محافظت کند.

گونه های متداولی که لانه های گودی بر روی زمین یا پوشش گیاهی درست میکنند:

شترمرغ ها، بسیاری از اردک ها، بیشتر پرندگان کنار آبزی، بیشتر پرستوهای دریایی، برخی از شاهین ها، قرقاول ها، بلدرچین، کبک ها، زنگوله بال ها و باقرقره ها

کروی Sphere

لانه ی کروی یک سازه ی مدور است؛ به جز یک سوراخ کوچک که امکان دسترسی می دهد، دور تا دورش کاملا بسته است. یک سازنده ی قابل توجه لانه ی کروی پرنده Thick-billed Weaver است.

پرندگان راههای مختلفی را برای ساخت لانه یافته اند. در اینجا نگاهی به چند نمونه برجسته می اندازیم.

لانه لنگری      anchored nest

Grebes با استفاده از برگ ها و گیاهان آبزی، لانه ی لنگری در گیاهانی که بلندتر از پوشش گیاهی اطرافشان اند، می سازند.

تولید مثل انگلی

برخی از فاخته ها، Cowbirds و دیگر پرندگان انگلی، تخم هایشان را در لانه ی پرندگان دیگر می گذارند و آنها را رها می کنند تا گونه های دیگری جوجه هایشان را بزرگ کنند.

پرندگانی که زیرِ زمین لانه می کنند، اغلب تونل های سنجاب های زمینی و دیگر پستاندارانی که لانه های زیر زمینی دارند را تغییر می دهند.

کبوترهای دریایی سالهای متمادی همان لانه ی زیرزمینی خود را استفاده می کنند. زمانی که جوجه کاملا پرهایش در آمده، وزنش بیشتر از والدینش است و در لانه رها میشوند. سرانجام پس از یک هفته یا بیشتر لانه را ترک می کند و به تنهایی به سمت دریا پرواز می کند.

پوشش یا استتار لانه

اغلب، لانه ها در جنگلهای بارانی با خزه، گلسنگ و مواد دیگر پوشیده شده اند.

حفره زیر پوست درخت

دارخزک قهوه ای (Brown Creepers) از جهت لانه کردن در فضای زیر پوستِ درختان غیرمعمول است.

حفره هایی در ساحل

کَندن حفره های عمیق در سواحل عمودی، فضایی آزاد از شکارچیان را برای شماری از چلچله ها، زنبورخوارها، ماهی خورک ها و دیگر پرنده ها فراهم می سازد.

حفره هایی در سواحل مانند اینها سال به سال استفاده می شوند.

زنبور خوارهایCarmine ، امنیت سواحل گِلی را برای لانه های کلونی جستجو می کنند.

لانه صخره ای

لانه های صخره ای در برابر بسیاری از شکارچیان، ایمنی را تامین می کنند؛ اگرچه می توانند در شروع سرگردانی جوجه ها، مخاطره آمیز باشند.

لانه سازی کلونی

زمین صافِ جزیره ها، مکان امنی برای لانه سازی کلونی باکلان های Brandt’s است.

لانه اجتماعی

تعداد فضاهای Social Weaver در لانه اش، به 95 اتاقک تکی هم می رسد.  ممکن است هر اتاق توسط یک جفت و چندین کمک کننده، که معمولا فرزندان بالغ آن جفت اند، مراقبت شود. شاید چندصد پرنده با یک لانه در ارتباط باشد.

Social weavers ابتدا لانه های جمعی خود را با استفاده از علف های خشک بنا می کنند. ممکن است گونه های دیگری از پرندگان و حیوانات کوچک نیز از قسمت هایی از این لانه استفاده کنند.

چندین شترمرغ ماده، تخم هایشان را دریک لانه می گذارند، که بعدا توسط یک ماده و یک نر نگهداری می شود.

لانه با سقف گنبدی شکل و یک ورودی در کنار

برای ایجاد لانه ای با امنیت در یک کاکتوس یا درخت یوکا، لانه های الیکایی کاکتوسCactus Wren  اغلب شامل یک تونل ورودی طولانی است.

نرهای الیکایی تالابی، لانه های متعددی می سازند و چندین لانه ساختگی استفاده نشده می گذارند برای هر لانه ای که جوجه می آورد.

تراز تخم ها

پرنده های کنار آبزی، طرف تیزتر تخم هایشان را به سمت مرکز تراز می کنند تا برای خوابیدن بر روی تخم ها کمترین فضای ممکن را اشغال کنند.

لانه ی زمینی

پرنده هایی که روی زمین لانه می کنند، به خصوص در برابر چپاول گربه ها آسیب پذیرند.

لانه مرغ مگس خوار

بسیاری از مرغ های مگس خوار تارهای عنکبوت را برای یکجا نگهداشتن لانه جمع آوری می کنند. تعدادی از گونه ها، شامل مرغ مگس خوار Ruby-throated لانه هایشان را با گلسنگ ها تزیین و حتی لانه ای بسیار کوچک را برای دیدن سخت تر می کنند.

پرستوهای دریایی سفید تنها یک تخم را به طور مستقیم بر روی یک شاخه می گذارند، جاییکه بر روی آن میخوابند و در نهایت جوجه را بزرگ می کنند.

Long-tailed Potoo  یک تخم در انتهای یک تنه درخت شکسته، با تکیه بر استتار برای پنهان کردن آن محل، می گذارد.

لانه در شن و ماسه گرم

Maleos و چندین گونه از scrubfowl ها برای جوجه کشی تخم ها از شن و خاک گرم استفاده می کنند و مدام برای تنظیم درجه حرارت، شن ها را باز آرایی می کنند.

لانه برگ نخل

بادخورک های Fork-tailed Palm به پرنده های در حال پرواز حمله می کنند تا پرهایشان را برای لانه های ساخته شده از پر و بزاق بقاپند.

لانه های bushtit ساخته شده از تارهای عنکبوت، شاخه ها، خزه ها، گلسنگ ها و ریشه ها، به خوبی با محیط آمیخته می شوند. این لانه های استادانه برای ساخت از دو تا هفت هفته زمان نیاز دارند.

چرخ ریسک پشت بلوطی نر برای جذب یک ماده، ساخت لانه ای را آغاز می کند. سپس ممکن است پرنده ماده لانه را تکمیل کند، در حالیکه پرنده نر ساخت یک لانه ی جدید را برای ماده ای دیگر آغاز می کند. در زمان های دیگر ممکن است پرنده ماده تخم گذاری کند و نگهداری از آنها را به پرنده نر بسپارد، در حالیکه خودش در حال جستجو برای یافتن جفت و لانه ی دیگری است.

جغدها لانه نمی سازند، اما اغلب لانه پرندگان دیگر را سلب مالکیت می کنند و معمولا پس از آنکه آنها دیگر از لانه استفاده نمی کنند.

در این مقاله تلاش کردیم که شما را با انواع لانه پرنده ها آشنا نماییم. لانه سازی پرندگان یکی از عجایب دنیای حیات وحش و طبیعت است. اینکه هر گونه از پرندگان بر اساس نیازها و مواد قابل دسترس طبیعی یا سایر مواد لانه خود را می سازد بسیار جذاب و بعضا شگفت انگیز است.

مدتی است که این مبحث جذاب به کتاب های ابتدایی نیز راه یافته است و مبحثی با عنوان لانه سازی پرندگان در علوم دوم ابتدایی به چشم می خورد و این می تواند خود نشانه ای از جذابیت و لزوم آگاهی این موضوع باشد.